Το άγχος κατά τη διάρκεια της εκμάθησης γλωσσών έχει ερευνηθεί εκτενώς και έχουν εντοπιστεί πολλά στοιχεία ως πιθανές αιτίες. Έχει διαπιστωθεί ότι το άγχος σε μια αίθουσα διδασκαλίας ξένων γλωσσών, είτε πρόκειται για φυσική είτε για εικονική τάξη, διαφέρει από άλλους τύπους άγχους και ότι επηρεάζει αρνητικά τόσο την επάρκεια όσο και τον ρυθμό κατάκτησης της γλώσσας. Το άγχος κατά την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας μπορεί να προέρχεται από διάφορους παράγοντες- μερικοί από αυτούς περιλαμβάνουν τον μαθητή, τον καθηγητή, τη διδακτική προσέγγιση ή τη μεθοδολογία. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, οι λανθασμένες υποθέσεις σχετικά με την εκμάθηση γλωσσών, οι δυσμενείς συναντήσεις με την ξένη γλώσσα ή τον πολιτισμό ή η συνολική εμπειρία της εκμάθησης γλωσσών μπορεί να αποτελούν πηγές άγχους (Russell, 2020).
Το γλωσσικό άγχος είναι “ένα ξεχωριστό σύμπλεγμα αυτοαντιλήψεων, πεποιθήσεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών που σχετίζονται με την εκμάθηση γλωσσών και προκύπτουν από τη μοναδικότητα της διαδικασίας εκμάθησης γλωσσών” (Horwitz, Horwitz, and Cope; 1986). Να θυμάστε ότι η εκμάθηση μιας γλώσσας σε ένα νατουραλιστικό περιβάλλον, όπως μέσω της εμβάπτισης κατά τη διάρκεια ταξιδιού ή διαμονής στο εξωτερικό, δεν σχετίζεται με το είδος του άγχους που συνδέεται με την εκμάθηση γλωσσών σε παραδοσιακή αίθουσα διδασκαλίας ή στο διαδίκτυο. Ένας αυτοκατευθυνόμενος μαθητής της ξένης γλώσσας στο διαδίκτυο αντίθετα μπορεί να πλεονεκτεί καθώς δεν χρειάζεται να παλεύει με το άγχος της επικοινωνίας όπως είναι εμφανές στις φυσικές αίθουσες διδασκαλίας. Ωστόσο, υποφέρουν από το άγχος των εξετάσεων “την τάση να βλέπουν με ανησυχία τις συνέπειες της ανεπαρκούς επίδοσης σε μια αξιολογική κατάσταση” (Sarason, 1984, σ. 214).
Ορισμένοι μαθητές δεν είναι καλοί υποψήφιοι για τη διαδικτυακή εκμάθηση γλωσσών, ιδίως εκείνοι που δεν έχουν την απαραίτητη ορμή ή/και αυτοπειθαρχία για να αναλάβουν την ευθύνη της μάθησής τους. Επιπλέον, οι διαδικτυακοί μαθητές πρέπει να διαθέτουν αρκετό χρόνο για να ολοκληρώσουν το μάθημα εγκαίρως, να ζητούν βοήθεια όταν χρειάζεται και να είναι πρόθυμοι να μάθουν παρά τη συναισθηματική και φυσική απομόνωση από τους συμμαθητές τους (Russell & Murphy-Judy, 2020- White, 2010). Ορισμένοι μαθητές με υψηλά επίπεδα γλωσσικού άγχους μπορεί να αποφασίσουν να εγγραφούν σε ένα διαδικτυακό μάθημα επειδή επιθυμούν την άνεση της ανωνυμίας και τη βεβαιότητα ότι δεν θα χρειαστεί να συμμετάσχουν τόσο πολύ σε ασκήσεις ομιλίας ή να έρθουν σε επαφή με άλλους μαθητές (Pichette, 2009). Ως αποτέλεσμα, οι εκπαιδευόμενοι μπορεί να βιώνουν άγχος που σχετίζεται τόσο με τη γλώσσα όσο και με τη χρήση των εκπαιδευτικών τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται για την επικοινωνία στη γλώσσα-στόχο. Ωστόσο, οι διαδικτυακοί εκπαιδευόμενοι γλωσσών συνήθως καλούνται να αλληλεπιδρούν με άλλους εκπαιδευόμενους και με τον εκπαιδευτή τους, αν υπάρχει, στη γλώσσα-στόχο χρησιμοποιώντας εργαλεία ήχου και βίντεο. Πιο συγκεκριμένα, για να ενισχύσουν τη μάθησή τους και να μειώσουν το άγχος τους, οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να βρουν έναν τρόπο να συμμετέχουν σε σύγχρονες συνομιλίες με έναν ομιλητή της μητρικής γλώσσας.
Στρατηγικές για την αντιμετώπιση του άγχους για την ξένη γλώσσα
Ο φόβος της αρνητικής αξιολόγησης, το άγχος των εξετάσεων και η ανησυχία για την επικοινωνία είναι οι πιο συνηθισμένοι παράγοντες επιρροής μεταξύ των αυτοκατευθυνόμενων μαθητών όσον αφορά την εκμάθηση ξένων γλωσσών. Οι μαθητές ξένων γλωσσών που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, αρνητική αυτο-ομιλία ή γενική έλλειψη εμπιστοσύνης στις γλωσσικές τους ικανότητες μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς στο άγχος (Almekhlafy, 2020). Έχει αποδειχθεί ότι η χρήση τεχνικών, συμπεριλαμβανομένων των ασκήσεων ενσυνειδητότητας, της γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας και των τεχνικών χαλάρωσης, βοηθούν τους μαθητές ξένων γλωσσών να ξεπεράσουν τα άγχη τους και να προοδεύσουν ταχύτερα. Οι ακόλουθες στρατηγικές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ξεπεραστεί το άγχος ή ο φόβος κατά την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας:
- Επικεντρωθείτε στον πραγματικό στόχο: Επικοινωνία
Η άψογη ομιλία δεν είναι ο στόχος της εκμάθησης μιας ξένης γλώσσας. Εκτός από τη γελοία πίεση που σας ασκεί, το να περιμένετε από τον εαυτό σας να μιλήσει χωρίς λάθη είναι επίσης εντελώς παράλογο. Έτσι, είναι ζωτικής σημασίας να επικεντρωθείτε μόνο στην επικοινωνία. Πρέπει όμως να γνωρίζετε αρκετές λέξεις για να το κάνετε αυτό, οπότε αναπτύξτε το λεξιλόγιό σας. Χρησιμοποιήστε λεξικά με ηχητικές προφορές που μπορείτε να μιμηθείτε και βεβαιωθείτε ότι είστε εξοικειωμένοι με τα πιο τυπικά ουσιαστικά και ρήματα στη γλώσσα-στόχο σας. Θα είναι ωφέλιμο να δεσμευτείτε ότι θα αποκτήσετε έναν συγκεκριμένο αριθμό κοινών ουσιαστικών και ρημάτων -για παράδειγμα, επτά την εβδομάδα ή ένα την ημέρα- και στη συνέχεια είναι σκόπιμο να μιλάτε με φυσικούς ομιλητές όσο πιο συχνά μπορείτε για να εξασκείτε το νέο σας λεξιλόγιο. Μετατοπίστε την έμφασή σας από την ακριβή ομιλία στην επικοινωνία και θα νιώσετε την ένταση να λιώνει και πιθανότατα θα κάνετε λιγότερα λάθη!
- Θέστε εφικτούς στόχους
Αν η τελειομανία σας σας κάνει να στοχεύετε στο ανέφικτο, δεν θα προχωρήσετε πολύ στην εκμάθηση της γλώσσας σας. Το να βεβαιωθείτε ότι οι στόχοι σας για την εκμάθηση γλωσσών είναι λογικοί και εφικτοί, θα σας βοηθήσει να αποφύγετε να αισθάνεστε χειρότερα όταν δεν μπορείτε να τους επιτύχετε. Η τελειομανία και το άγχος που σχετίζονται με την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας αλληλοτροφοδοτούνται. Ακολουθούν ορισμένες περιπτώσεις τυπικών ανέφικτων στόχων εκμάθησης γλωσσών και τα αντίστοιχα στην πραγματικότητα:
Μη ρεαλιστικό: Παρόλο που μόλις αρχίζω, θα μιλήσω άψογα αν εξασκηθώ και μελετήσω πολύ σκληρά.
Ρεαλιστικός: Δεν μπορώ να περιμένω να αποφύγω τη χρήση της παραμορφωμένης ορολογίας. Για να γίνω άπταιστος, πρέπει να περάσω από πολλές φάσεις ευχέρειας. Αυτό που μπορώ να κάνω είναι να παρακολουθώ πόσα λάθη κάνω και παράλληλα να προσπαθώ να κάνω λιγότερα.
- Μετατροπή μη παραγωγικών ιδεών
Ίσως γνωρίζετε τον όρο “γνωστική διαστρέβλωση”, ο οποίος αναφέρεται στις λανθασμένες, παράλογες και αρνητικές διαδικασίες σκέψης που μας οδηγούν να πιστεύουμε ότι είμαστε λιγότεροι από ό,τι είμαστε. Για παράδειγμα, μπορεί να πάτε σε ένα πάρτι και να πείτε: “Οι άνθρωποι εκεί δεν θα με συμπαθήσουν”, παρόλο που δεν έχετε ιδέα πώς θα αντιδράσουν σε εσάς. Άλλωστε, πώς θα μπορούσαν εντελώς άγνωστοι να έχουν γνώμη για εσάς; Τώρα είναι η ώρα να εντοπίσετε τις γνωστικές στρεβλώσεις που εμποδίζουν την επίτευξή σας στην εκμάθηση μιας γλώσσας. Μπορούμε να πιάσουμε τον εαυτό μας στα πράσα. Μερικές από τις πιο συνηθισμένες γνωστικές στρεβλώσεις που σχετίζονται με την εκμάθηση γλωσσών είναι:
Πρέπει: “Μέχρι τώρα, θα έπρεπε να μιλάω άπταιστα”.
Εξατομίκευση: “Λόγω της ξένης προφοράς μου, ο ταμίας ήταν εξαιρετικά κακός μαζί μου”.
Φιλτράρισμα: “Μόλις μίλησα με τέλεια γραμματική και εξαιρετική ευχέρεια, αλλά η μία λέξη που πρόφερα λάθος είναι το μόνο που έχει σημασία”.
Γενίκευση: “Θα μπορούσα κάλλιστα να τα παρατήσω, αφού εκείνος ο ένας φυσικός ομιλητής δεν μπόρεσε να με καταλάβει όταν προσπάθησα να μιλήσω στα ιταλικά πριν από χρόνια”.
Πλάνες ελέγχου: Η ζωή μου είναι τόσο πολυάσχολη με τη δουλειά και την οικογένεια που δεν θα έχω ποτέ την ευκαιρία να μάθω γαλλικά, επομένως δεν μπορώ να κάνω τίποτα αν είναι κακή.
Το άγχος για τις ξένες γλώσσες είναι δυσάρεστο, αλλά σίγουρα οι συμβουλές που προαναφέρθηκαν μπορούν να κάνουν τη μάχη για την υπέρβασή του πολύ πιο εύκολη.” Μην αφήνετε το άγχος να εμποδίζει τις προσπάθειές σας για εκμάθηση ξένων γλωσσών!
Αν σας άρεσε η ανάγνωση του παραπάνω άρθρου, μη διστάσετε να αφήσετε τα σχόλιά σας παρακάτω. Μείνετε ενημερωμένοι με το πρόγραμμα LFLO για χρήσιμους πόρους που θα σας υποστηρίξουν στο ταξίδι σας για την εκμάθηση γλωσσών από κοινωνική απόσταση. Μπορείτε να μάθετε περισσότερα στη διεύθυνση https://www.learninglanguages.eu/ και μην ξεχάσετε να μας ακολουθήσετε στα κανάλια μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:
Facebook: https://www.facebook.com/lfloproject
Twitter: https://twitter.com/LearningLangu18
Instagram: https://www.instagram.com/lflo_project/
Πηγές:
Almekhlafy, S. S. A. (2020). Online learning of English language courses via blackboard at Saudi universities in the era of COVID-19: perception and use. PSU Research Review, 5(1), 16-32.
Horwitz, E. K., Horwitz, M. B., & Cope, J. (1986). Foreign language classroom anxiety. The Modern language journal, 70(2), 125-132.
Kawa, S. (2023). Strategies for reducing anxiety in language learning: Measuring the effective techniques for managing anxiety in the language learning process.
Pichette, F. (2009). Second language anxiety and distance language learning. Foreign Language Annals, 42(1), 77-93.
Russell, V. (2020). Language anxiety and the online learner. Foreign Language Annals, 53(2), 338-352.
Russell, V., & Murphy-Judy, K. (2020). Teaching language online: A guide for designing, developing, and delivering online, blended, and flipped language courses. Routledge.
Sarason, I. G. (1984). Stress, anxiety, and cognitive interference: reactions to tests. Journal of personality and social psychology, 46(4), 929.
White, C. (2003). Language learning in distance education. Cambridge University Press.
Reaves, L. (2022). 4 Trusted Tips for Overcoming Foreign Language Anxiety.